Introductie tot erfrecht in Nederland
- Door: Mitch van Haaren
- Publicatie:
- Erfrecht
Het erfrecht geeft regels voor de opvolging in het vermogen van een overleden persoon. Als iemand overlijdt, moet bepaald worden wat er met zijn vermogen gebeurt. Dit vermogen wordt de nalatenschap genoemd.
Het erfrecht is nauw verbonden met het huwelijksvermogensrecht. Om te kunnen bepalen welk vermogen tot de nalatenschap behoort, moet eerst het vermogensregime tussen de overledene en zijn eventuele partner bekeken worden.
Er zijn 2 soorten erfrecht:
- Wettelijk erfrecht: bepaalt wie de erfgenamen zijn, wat hun rechten en plichten zijn, en hoe de nalatenschap verdeeld wordt als er geen testament is.
- Testamentair erfrecht: bepaalt de overledene deze zaken zelf via een testament.
Een belangrijk onderdeel van het erfrecht is de bescherming van de langstlevende echtgenoot en kinderen.
De wet voorziet hierin door middel van de wettelijke verdeling, waarbij de langstlevende echtgenoot alle goederen krijgt en de kinderen een vordering op de langstlevende voor hun erfdeel.
Voor het bepalen van de nalatenschap is een gestructureerd stappenplan essentieel.
Dit stappenplan bestaat uit 3 hoofdstappen met bijbehorende wetsartikelen.
Stappenplan Nalatenschap
graph TD
A["Stap 1: Samenlevingsvorm bepalen"]:::bigText --> B["Stap 2: Vermogensopstelling maken"]:::bigText
B --> C["Stap 3: Bepalen nalatenschap"]:::bigText
B1["Samenwonen"]:::bigText --> A
B2["Huwelijk"]:::bigText --> A
B3["Geregistreerd partnerschap"]:::bigText --> A
%% Stijl toevoegen
classDef bigText font-size:40px, fill:#354a25, stroke:#ffffff, stroke-width:2px, color:#ffffff;
%% Stijl voor de lijnen (edge labels)
linkStyle default stroke:#000000, stroke-width:8px, font-size:20px, color:#0088b4
Stap 1: Samenlevingsvorm bepalen
Belangrijke feiten voor samenlevingsvormen:
- Samenwoners: Gescheiden vermogens tenzij anders bepaald in samenlevingscontract
- Huwelijk vóór 2018: Algehele in gemeenschap van goederen
- Huwelijk vanaf 1 januari 2018: Beperkte gemeenschap voor tijdens huwelijk verworven goederen
Stap 2: Vermogensopstelling
De vermogensopstelling wordt gemaakt in drie kolommen:
| Privévermogen erflater | Gemeenschappelijk vermogen | Privévermogen partner |
| – Eigen goederen – Uitsluitingsclausule – Verknochte goederen | – Gemeenschappelijke aankopen – Insluitingsclausule – Gezamenlijke bankrekeningen | – Eigen goederen – Uitsluitingsclausule – Verknochte goederen |
Stap 3: Bepalen nalatenschap
De nalatenschap bestaat uit:
- Privévermogen erflater (100%)
- Aandeel gemeenschappelijk vermogen (50% bij gemeenschap van goederen)
- Correcties voor:
- Verblijvingsbeding (Art. 4:126 BW)
- Inbreng schenkingen (Art. 4:229 BW)
- Schulden nalatenschap (Art. 4:7 BW)
Belangrijke Cijfers en Percentages
- Rente op vorderingen: 6% enkelvoudige rente (Art. 4:13 lid 4 BW)
- Gemeenschap van goederen: 50-50 verdeling
- Waardering: Economische waarde op moment van overlijden (Art. 4:6 BW)
Schulden van de Nalatenschap
Volgens Art. 4:7 BW behoren tot de schulden van nalatenschap:
- Kosten van lijkbezorging
- Kosten van vereffening nalatenschap
- Kosten uitvoering uiterste wil
- Legitieme porties
- Verplichtingen uit legaten
- Te betalen erfbelasting
graph TD
A["Nalatenschap"]:::bigtext --> B["Schulden"]:::bigtext
A --> C["Bezittingen"]:::bigtext
B --> D["Bestaande schulden"]:::bigtext
B --> E["Schulden uit erfrecht"]:::bigtext
E --> F["Uitvaartkosten"]:::bigtext
E --> G["Erfbelasting"]:::bigtext
E --> H["Legaten"]:::bigtext
%% Stijl toevoegen
classDef bigText font-size:40px, fill:#354a25, stroke:#ffffff, stroke-width:2px, color:#ffffff;
%% Stijl voor de lijnen (edge labels)
linkStyle default stroke:#000000, stroke-width:8px, font-size:20px, color:#0088b4
Erfgenamen
Erfgenamen zijn personen die recht hebben op (een deel van) de nalatenschap van een overleden persoon. De wet bepaalt wie erfgenaam is als er geen testament is opgesteld.
Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende groepen erfgenamen, waarbij bloedverwanten en de echtgenoot of geregistreerd partner voorrang hebben.
De positie van erfgenamen wordt bepaald door de graad van verwantschap met de overledene. Hoe dichter de familieband, hoe eerder iemand in aanmerking komt voor de erfenis. Dit systeem zorgt voor een duidelijke en eerlijke verdeling van de nalatenschap.
Wettelijke basis
- Wettelijk erfrecht is geregeld in Boek 4 BW (artikel 4:1 BW)
- Bloedverwantschap wordt bepaald volgens artikel 1:3 lid 1 BW
- Aanverwantschap is vastgelegd in artikel 1:3 lid 2 BW
De 4 groepen erfgenamen (artikel 4:10 BW)
- Groep 1: Echtgenoot of geregistreerd partner en kinderen vormen de eerste groep erfgenamen. Deze groep heeft de sterkste aanspraak op de nalatenschap. De echtgenoot of geregistreerd partner en kinderen erven in gelijke delen.
- Groep 2: Ouders, broers en zussen komen in beeld als er geen erfgenamen uit groep 1 zijn. Binnen deze groep hebben ouders een gegarandeerd minimumrecht van een kwart van de erfenis.
- Groep 3: Grootouders kunnen erven als er geen erfgenamen uit groep 1 of 2 zijn. De erfenis wordt in deze situatie gelijkelijk verdeeld over de grootouders van vaders- en moederszijde.
- Groep 4: Overgrootouders komen als laatste groep aan bod, alleen wanneer er geen erfgenamen uit de voorgaande groepen zijn. Ook hier geldt een gelijke verdeling tussen de verschillende staken.
Belangrijke regels voor financieel advies
- Erfgenaamschap gaat niet verder dan de 6e graad van verwantschap (artikel 4:12 lid 3 BW)
- Personen in een volgende groep erven pas als er niemand in de vorige groep aanwezig is
- Binnen een groep erft iedereen een gelijk deel, met 2 uitzonderingen:
- Halfbroers/-zussen krijgen de helft van wat volle broers/zussen krijgen
- Ouders hebben recht op minimaal 1/4 deel van de erfenis
Plaatsvervulling (artikel 4:12 BW)
Plaatsvervulling is mogelijk als een erfgenaam:
- Niet meer bestaat
- Onwaardig is
- Onterfd is
- De erfenis heeft verworpen
Bijzondere situaties
- Een ongeboren kind wordt als bestaand beschouwd als het levend ter wereld komt (artikel 1:2 BW)
- Bij gelijktijdig overlijden kunnen personen niet van elkaar erven (artikel 4:2 BW)
- Als er geen erfgenamen zijn, vervalt de nalatenschap aan de Staat (artikel 4:189 BW)
Onwaardigheid (artikel 4:3 BW)
Een erfgenaam is onwaardig bij:
- Veroordeling voor ombrengen erflater
- Veroordeling voor misdrijf tegen erflater met minimaal 4 jaar vrijheidsstraf
- Lasterlijke beschuldiging van misdrijf met minimaal 4 jaar straf
Conclusie
Het erfrecht is een complex maar essentieel onderdeel van het Nederlandse rechtssysteem dat de vermogensovergang na overlijden regelt. Het biedt een gestructureerd kader voor zowel wettelijke als testamentaire erfopvolging.
Voor een correcte afwikkeling van een nalatenschap is het cruciaal om:
- De juiste samenlevingsvorm vast te stellen
- Een nauwkeurige vermogensopstelling te maken
- De wettelijke volgorde van erfgenamen te respecteren
- Rekening te houden met bijzondere situaties en uitzonderingen
Een gedegen kennis van het erfrecht helpt bij het voorkomen van conflicten en zorgt voor een rechtvaardige verdeling van de nalatenschap, waarbij de belangen van alle betrokkenen worden beschermd volgens de wettelijke kaders.
DEEL HET BERICHT OP:
Mitch - van definancielegids.com
Mitch heeft in de afgelopen 11+ jaar als (financieel/business) Controller bij 't MKB en beursgenoteerde bedrijven gewerkt, en is daarnaast Certified Coach, NLP Master Practitioner & Financieel Business Coach.
Disclaimer: De inhoud van mijn media is gebaseerd op ervaringen uit het échte bedrijfsleven & eigen onderzoek, en is uitsluitend bedoeld voor algemene informatiedoeleinden. Raadpleeg altijd een financieel adviseur.
Volg @definancielegids
Meer Posts...
